Antalya Büyükşehir Belediyesi, Kurtuluş Savaşı sonrasında Antalya'daki Rumlarla Selanik'teki Türkler arasındaki mübadeleyle 1924 yılında kente gelen ve 'Selanik mübadilleri' veya 'Selanik muhacirleri' olarak bilinen ailelerin büyüklerine ait Andızlı Mezarlığı'ndaki mezarların olduğu alanda yol yapım çalışmasına başladı.
İmar planında 12 metrelik yol gözüken alanda 2005 ve 2018 yıllarında belediyenin girişimleri, Selanik mübadillerinin tepkisi sonucu durdurulmuştu.
Geçtiğimiz günlerde yol yapım çalışmasının yeniden başlatılması üzerine Selanik göçmenleri büyüklerine ait 100'den fazla mezarın yok edileceğini belirtti ve tepki gösterdi. Şu ana kadar 10'un üzerinde mezarın kaldırılması yönünde ailelere belediye tarafından tebligat gönderildiği öğrenildi.
"Mezarlıkta da mı Rahat Yok?"
Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin imar planında Andızlı Mezarlığı içinden 12 metrelik yol geçirildiğini söyleyen Mimar Şeyda Güvenç Duran, "Yaklaşık 20 yıl önce bu uygulamayı yapmaya kalkışmışlar, mezarlarımızı işaretlemişlerdi. Bu yol Büyükşehir Belediyesi'nin güneyinden başlıyor, ağaçlı alandan güneyindeki ilkokula doğru gidiyor. Biz o zaman Büyükşehir Belediyesi'ne mübadiller olarak itirazımızı yapmıştık ve uygulamayı durdurmuşlardı. 2018 yılında tekrar şeritler çekilmişti. O zaman da dilekçeler oluşturup belediyeye vermiş ve uygulamayı yine durdurmuşlardı. Aslında o zaman çok söylemiştik, 'Plan tadilatı yapılsın, bu yolu buradan kaldırın' diye. Çünkü mezarlıktan niye yol geçsin? Bayramda hiçbir şey yoktu. Bu sefer birden yol açılmış. Ama bir de yeni çukur var. Onun neden yapıldığını bilmiyoruz. 13 kadar mezar işaretlenmiş, kaldırılacak ve 'tebligat gönderdik' diyorlar. Biz de çok huzursuzuz. Yolun devamı açıldığı anda büyüklerimizin 100'den fazla mezarı gidecek. Bunlar mübadele mezarları, zaten Selanik'ten buraya göç etmişler. Mezarlıkta da mı rahat yok" şeklinde konuştu.
"Mezarlarımız Kömürle İşaretlenmişti"
Yol yapım çalışması başlatılan alanın Selanik mübadillerinin gömülü olduğu kısımlar olduğunu kaydeden Duran, "İlk yurtlarından ayrılıp, büyüklerinin mezarlarını orada bırakarak geldikleri vatan topraklarında gömüldükleri alandan yeniden mi göç ettirilecekler? Halbuki 4 yıl önce babaannemin doğduğu köy olan Selanik yakınlarındaki Gargara'da 201 naaş kazı çalışmasında açığa çıkarılmış, ısrarlı takibimiz üzerine 10 ay sonra nakli kubur ile yeniden mezarlarına kavuşmuşlardı. Tüm bu süreçte belediye başkanı tarafından bilgilendirilmiştik. Antalya'da ise bu üçüncü girişimde hızlıca yolu açtılar. İlkinde 20 yıl önce saygısızca mezarlarımız kömürle işaretlenmişti, büyük bir kalabalıkla büyükşehir belediyesini ziyaretimiz sonrası girişim engellenmişti" ifadelerini kullandı.
"Zorunlu Göçe Mecbur Kılınmasını Kabul Etmiyorum"
Duran, ikinci girişimin 2018 yılında yine bir arife günü mezarlık ziyaretine gittiklerinde kırmızı beyaz şerit çekildiğinde öğrendiklerini belirterek, "Toplu dilekçe sunduktan sonra bertaraf ettiğimizi düşünmüştük. Üçüncüsü o kadar hızlı oldu ve hafta sonuna denk geldi ki hiçbir şey yapamadık. Henüz ailemden yola giden kabir yok, fakat mübadillerin, ilki Lozan Antlaşması ile ikincisi de kamu yararı olduğunu düşünmediğim şekilde Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin imar planındaki 12 metrelik yolu uygulama ısrarı sonucunda zorunlu göçe mecbur kılınmasını kabul etmiyorum" dedi.
"Üç Kuşak Orada Yatıyor"
Selanik mübadili Ünsunay Apa (68), 20 yıl önce ilk kez anne-babası ve büyüklerinin bulunduğu mezarların kaldırılması için teşebbüste bulunulduğunu hatırlatarak şunları söyledi:
"Andızlı Mezarlığı'nın arka tarafı benim sülalemin yattığı yer. Sadece bir iki mezar değil, üç kuşak orada yatıyor. O dönem belediyeye Selanik mübadilleri toplu olarak gittik ve denildi ki 'Bir daha buraya dokunulmayacak' ve bunu yaparken de mezarlarımızı kırmızı kırmızı boyayla işaretlemişlerdi. Onu iptal ettik. Bu bayramda mezarlık ziyaretimizde herhangi olay yoktu. Ama cumartesi günü bir kuzenim tarafından mezarlığa gidildiğini öğrendiğimizde bir yol çalışması ve mezarlığın duvarının yıkıldığını gördük."
"Hiç Bilgi Verilmedi"
Yol çalışması devam ettiği taktirde birçok mezarın perişan olacağını belirten Apa, kendilerine bilgi verilmediğini söyledi.
Ünsunay Apa, "Bize hiç bilgi verilmedi. Bazılarına da bildirim gitmiş. Selanik muhacirlerinin yattığı tarafa doğru hiçbir bildirim gelmedi. Biz çünkü kendi aramızda da iki gündür yazışıyoruz. Bir bildirim gelen olmadı. Bizim atalarımız 4 Mart 1924'te mübadele olarak gelmişler Selanik'ten. Karşılıklı Antalya'daki Yunanlılarla Selanik'teki Türkler mübadele edilmiş. Ve biz geçen yıl 100'üncü, bu yıl 101'inci yılını Cumhuriyet alanında kutladık, marinaya inip karanfillerimizi bıraktık. Yani geldiğimiz yeri bilerek atalarımıza da saygı göstermek istiyoruz. Ama ne yazık ki karşılığında saygı da görmüyoruz" dedi.
Bölgede Yol, Park ve Site Yapılıyor
Diğer yandan belediye yetkilileri, Antalya Büyükşehir Belediyesi'nin güney kısmına denk gelen bölgede duvarları yıkılan, yeni yol ve inşa çalışmaları başlatılan alanın yanında açılan büyük çukurluk alanda bir site inşaatı olduğunu bildirdi. Yol yapım çalışmalarından mezarların etkileneceğini ve kaldırılması yönünde bazılarına tebligatların yapıldığı ve belediyeye ait bu alanda park yapılacağı da aktarıldı.
Yetkililer Ne Diyor?
2010 yılının 9'uncu ayında mecliste bir karar geçtiğini ifade eden Mezarlıklar Şube Müdürlüğü'nün bağlı olduğu Sağlık İşleri Dairesi Başkanı Ramazan Akalın, “Buraya 539 nolu sokak açılıyor ve imar paftasına işleniyor. O dönemde bazı mezarlar götürülüyor, 2018'de olan bir olay bu. Şimdi mevzuat gereği bu yol imar paftasına işlendiği için 2022'de planlaması yapılıyor. Ancak 7-8 mezar yolun içinde kalıyor. Ayak uçlarından falan, tamamını içermiyor ama. Biz şöyle yapacağız, 7 metre yol, bir tarafına 1-3 metrelik kaldırım, diğer tarafına istinat duvarı çekeceğiz. Şu an mezar taşımak, alıp bir yere götürmek, kaldırmak gibi bir durumumuz yok" dedi.