1
L'argent Para (1983) Robert Bresson
Leo Tolstoy'un masum ve kötü talihli bir insanın hayatının, art niyetli, kötü niyetli insanların hayatına girmesiyle birlikte, nasıl mahvedildiğine ilişkin "Sahte Para Kuponu" (1911) adlı eserinin uyarlaması...
Başlangıçta tümüyle masum bir adam iftira kurbanı olarak işini,eşini kaybediyor...Olaylar zinciri-silsilesi masum bir insanın bir suç makinesine, caniye, canavara dönüşmesiyle gelişirken, küçük suçların genelde çığa dönüştüğünü ve büyük suçları doğurduğunu söylüyor bize Tolstoy...Cezaevlerinin de suçluları cezalandırmak, yeni suçlar işlemekten vazgeçirmek yerine yeni ve daha korkunç suçlara teşvik ettiğini, yönelttiğini görüyoruz bu hikayede...Yine bu hikayede gidebilecek yeri ya da kimsesi olmayan sabıkalı kişilerin cezaevine geri dönebilmek için yeni suçlar işlemeye yatkın olduğu anlatılır...
Sahte Para Kuponu, Tolstoy’un öykülerinden ve torunlarına yazdığı bir masaldan oluşuyor.
1900’lerde ihtiyarlık döneminde yazdığı “Sahte Para Kuponu”, “Çocukluğun Gücü”, “Yabancı ve Köylü”, “Bereketli Topraklar” gibi öykülerinde Tolstoy, kötülüğün iyilik sayesinde yok edilebileceği ana tezini işler. Küçük bir suçun tıpkı kartopunun çığa dönüşmesi gibi büyük bir felakete yol açabildiğini kendine has kurgusu ve sade üslubuyla anlatan Tolstoy, bu geç dönem eserlerinde yüzyıl dönümünde Rusya’nın insani, siyasi ve fikri çalkantılarını benzersiz bir sanatçı kavrayışı ve hayat tecrübesiyle anlatır. Sahte Para Kuponu, Tolstoy’un anıtsal romanlarındaki insani meseleleri kısa öykülerle sunan bir başyapıt.
“Tolstoy, daima ayakta kalacak kadar büyük bir edebi anıttır.”
ANDREW NORMAN WILSON
2
Enron: The Smartest Guys in the Room – Enron: İş Dünyasının Açıkgözleri
Vahşi kapitalizm nediri anlamak ve anlatmak için Enron olayı en çarpıcı örnektir…
Kumarbaz mantığıyla yönetilen bir şirketti…Yöneticileri de borsayı devasa bir kumarhane olarak görmekteydi…Şirket zarar eder para kaybederken bile para kazanır gösterilmiştir…Şirket devasa borçlarını gizlemek için çok ilginç yollar bulurken pek çok Amerikalı siyasetçiyi cömert bağışlarıyla satın almıştır…Enron çöküşü, Bernie Madoff ve Charles Ponzi dolandırıcılık olaylarının kat kat büyüğüdür…Lou Pai gibi yöneticileri iflası öngörerek şirketin 250 milyon dolarıyla kendilerini gemi batmadan çok önce emekli etti…Lou Pai striptiz yapan kızların hastasıydı…
En usta, en harika vergi kaçırma yöntemlerini bilen muhasebecilerle çalışan şirket 30 milyar dolar borçlandığında bile bunu hissesini satın alan yatırımcılardan gizleyebildi…Şirket California eyaletindeki nihai elektirik tüketicilerinin de en az 30 milyar dolarını çeşitli dolandırıcılık yöntemleriyle ve çeşitli şeytani spekülasyonlarla çalmıştı…Bilinen ün üst, en büyük kurumsal dolandırıcılık olayıdır…
Hisse senedi 90,75 dolardan 0.26 dolar seviyelerine düşmüştür…Şirketin üst yönetimi ve yönetim kurulu sahte muhasebe raporlarıyla hissedarları dolandırarak şirketi dünyanın en çok kazanç sağlayan doğalgaz ve elektirik şirketi olarak gösterdi…Gerçekte olmayan kazançlar ilan edilerek borsa yatırımcılarına tavan fiyatlardan hisse senedi satıldı…Şirket 2000 yılında 101 milyar dolar gelir elde ettiğini ilan etmişti…Bu büyük bir palavraydı…
Şirket Dick Cheney, George H. W. Bush, George W. Bush, Ronald Reagan, Arnold Schwarzenegger gibi siyasilerin yardımlarıyla ABD’nin en ünlü ve en güvenilir şirketi haline gelmişti…
Söylemeyi unuttum kimse bu kadar büyük bir vurgunu ülkesini yöneten siyasileri rüşvetle satın almadan yapamaz…Bilmem durumu açıklayabildim mi?
Şirket yönetecilerinden Jeffrey Skilling’in gözde kitabı Richard Dawkins’in yazdığı “The Selfish Gene”di…
Gen Bencildir- The Selfish Gene: zoolog Richard Dawkins tarafından evrim hakkında yazılmış olan, ilk defa 1976'da yayınlanan kitaptır. Dawkins kitapta, özverili ve bencil davranış kuramları, bencilliğin genetik tanımı, saldırgan davranışların evrimi, kanbağı kuramı, eşey farklarının doğal seçilimi gibi konuları ele alır. Kitap George C. Williams'ın ilk kitabı olan Adaptation and Natural Selection'da yer alan temel teori üzerinde geliştirilmiştir.
Dawkins kitapta, gen merkezli evrim yorumunu açıklamanın bir yolu olarak bencil gen kavramını ortaya atmıştır. Buna göre evrimin etkileri en iyi şekilde genler üzerinde görülebilir ve organizmalar ya da canlı toplumları seviyesindeki seçilim hiçbir zaman genler seviyesindeki seçilime baskın gelemez. Bir organizmanın her zaman dahili sağlığını (inclusive fitness) yani sonraki bireylere geçirdiği gen kopyası sayısını maksimize etmesi beklenir. Böylece canlı toplulukları evrimsel anlamda dengeli bir strateji ile gelişir.
Kitapta ayrıca, insanın kültürel evriminin birimi olarak, biyolojik evrimdeki genlerin benzeri olan, mem kavramı ortaya atılmıştır. Buna göre, genlerdeki "bencil" replikasyon insan kültürünün gelişimine de model oluşturabilir. Kitabın yayınlanmasının ardından, çeşitli alanlarda çalışmaların yapıldığı memetik bilimi de gelişmiştir.
Kitabın Türkçe çevirisi uzun yıllar Tübitak Popüler Bilim Yayınlarında yayınlanmıştır. Şu anda ise kitap Kuzey Yayınlarının Bilim Serisinde yayınlanmaktadır.
Enron tam olarak California’da bunu yapmıştı:
Korkusuz yazarı Can Ataklı, özel şirketlerin haber vermeden elektrik saatlerini değiştirdiğini ve vatandaşlara borç çıkardıklarını yazdı.
Ataklı,köşe yazısında bir okurundan gelen mesajı paylaştı. Ataklı’nın “Özel şirketler kafalarına göre elektrik saatini değiştirip dünyanın parasını istiyorlar” başlıklı yazısında yer alan mesaj şöyle:
"60 dairelik bir sitede oturuyorum. Sitemiz henüz 10 yaşında bile değil. Geçen mart ayında yönetimden bir mesaj almıştım; Gediz Elektrik’ten gelmişler bazı elektrik saatlerini değiştireceklermiş… Hangi dairenin saatini değiştirecekler, fiyatı nedir, ücretli mi ücretsiz mi? Bilgi yok. Nitekim 10 dairenin saatini değiştirip gitmişler.Geçen hafta telefonuma bir mesaj geldi: “Postada önemli bir evrakımın olduğu, imza karşılığı bana teslim edileceği, barkod falan soruyordu.” Meğerse mesajı, Gediz Elektrik yolluyormuş. Elektrik şirketini aradım; çıkan yetkili, “Mart ayında eski saatlerin yenileri ile değiştiğini 820 TL yeni saat parası alınacağını” söyledi.Saat değiştirirken ne haber veriyorlar ne de fiyattan bahsediyorlar… “Saatiniz eski yenisiyle değişmeli” diyorlar. Hiçbir şekilde itiraz kabul etmiyorlar, üstelik bir de “2 Aralık tarihine kadar borcu ödeyin” diyorlar. Gönderdiklerini söyledikleri evrakta henüz elime geçmedi.Binamız dediğim gibi 10 yıllık yani çok yeni; bu kadar sürede saat mi eskirmiş? Ne zaman ki AKP elektriği özelleştirdi, bu gibi şirketler halkın sırtına binmeye başladı. Sizin aracılığınız ile İzmir-Manisa-Muğla- Denizli gibi büyük illerin elektriğine bakan Gediz elektrik şirketini protesto ediyorum."
Ataklı, 30 Kasım’da Gediz Elektrik’ten kendisine ulaşan bir telefonu okuyucularına şu ifadelerle aktardı:
"İzmir’de bir sitedeki dairelerin elektrik saatlerinin değiştirildiğini ve karşılığında 800 lirayı aşan bir ücret istendiğini yazmıştım pazartesi günü.İzmirli bir okurumun mesajından yararlanarak yazdığım bu yazıda Gediz Elektrik Şirketi’nin habersiz olarak saatleri değiştirip ücret istemesinin doğru olmadığını belirtmiştim.Gediz Elektrik yönetiminden Fatma İyilikçi aradı.“Biz” dedi “Saat değişikliği yaptığımızda asla bir ücret istemiyoruz, ayrıca kimseye barkod okumalı mesaj da atmıyoruz” diye devam etti.İyilikçi’ye, “Peki bu okurum neden böyle bir mesaj yazmış olabilir?” diye sordum.Çok ilginç ve önemli bir cevap verdi Gediz Elektrik yetkilisi: “Biz de ona şaşırdık, bir tür dolandırıcılık olabilir, bizim adımızı kullanarak abonelerden para almaya çalışanlar olabilir, konuyu hassasiyetle inceliyoruz.”Kendisine hemen arayıp bilgilendirdikleri için teşekkür ettim."
3
Cat on a Hot Tin Roof-Kızgın Damdaki Kedi
Film, bir çeşit “Yurttaş Kane-Citizen Kane”dir…Mali bir imparatorluk kurmuş bir adamın yalanlarla, sahte duygularla geçen koca bir ömrünün dönüm noktasına davetliyizdir…Para babasının 65. doğum günü kutlaması çerçevesinde hayatta aslında nelerin değerli nelerin de önemsiz olduğu sorgulanır…Cat on a Hot Tin Roof aynı zamanda tükenmiş,yürümeyen, taraflarını artık mutsuz eden bir evliliği canlandırmak, ayağa kaldırmak için verilen çabaları konu alır…Cat on a Hot Tin Roof Tolstoy’un “Para” adlı kısa öyküsüyle birlikte para hırsı ve açgözlülük konusunda yazılmış en iyi edebi metinlerden biridir…
ABD’nin Irkçılık eğilimleri ağır basan, iklimi bol rutubetli, Güney eyaletlerini fon olarak kullanan Cat on a Hot Tin Roof ve Reflections in a Golden Eye filmlerinde Elizabeth Taylor’ın canlandırdığı karakterler adeta birer kızışmış kedidir; Taylor’un karakteri iki filmde de bir yanardağsa kocaları birer buzdağıdır…İki filmde de Taylor’ın karakterlerini ilgisiz kocaları çocuksuz ve sekssiz bırakmıştır…Bu iki filmde Elizabeth Taylor’ın karşısında iki büyük erkek oyuncu Paul Newman ve Marlon Brando var…Paul Newman’ın karakteri Taylor’ın karakterine “Kendine sevgili bul” derken Marlon Brando’nun canlandırdığı karakterin ilgisizliği Taylor’ın canlandırdığı karakterin kocasını başka bir adamla aldatmasına yol açar…
Paul Newman, Kirk Douglas, Otto Preminger, John F. Kennedy ile birlikte “Trumbo” filminde anlatıldığı gibi 20. yüzyılda cadı avları düzenleyen Amerikan aşırı sağına (Ronald Reagan, John Wayne, Hedda Hopper, Joseph Raymond McCarthy) karşı en ciddi darbeleri indiren kişilerden biridir…
4
Snow-White and the Seven Dwarfs
Alman halk masallarını (Hansel ve Gretel, Rapunzel, Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler) köy köy kasaba kasaba dolaşarak kaydeden, derleyen Grimm kardeşler bu masalları kitap olarak yayınladılar...Yıl 1812'ydi...Napoleon Rusya seferindeydi ve 300.000 Rus Moskova'yı terk ettiğinden Napoleon ve orduları insansız şehre girdi...Sonrasında Ruslar şehri yaktı...
Pamuk Prenses masalının animasyonu 1937 de sadece ABD ve Kanada sinemalarında 62,608,696 seyirci buldu...
Grimm kardeşlerin yaptığını köy köy kasaba kasaba dolaşarak eski halk kültürünü (öyküler, masallar, fıkralar, şarkılar, türküler, melodiler) kaydeden , kayıtlara geçiren, derleyen, Pertev Naili Boratav ve Bela Bartok da yapmıştır...Ertem Göreç'in "Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler"i (1970) 1937'nin animasyonunun harika bir live action-animasyon olmayan uyarlamasıydı...
Özdemir Birsel yapımcı, Güner Peyman sanat yönetmeni, Yıldırım Gürses müzik sorumlusu, Manasi Filmeridis görüntü yönetmeni, Hamdi Değirmencioğlu senaryo yazarı olarak bu filmde çalışmıştı...Zeynep Değirmencioğlu, Belgin Doruk, Salih Güney, Suna Selen, Ömercik, Hüseyin Baradan, Gülistan Güzey, Aydın Tezel, Ahmet Kostarika, Bahri Özkan, Osman Han bu filmde çeşitli rolleri üstlenmişti...Hamdi Değirmencioğlu Grimm masalını senaryoya uyarlarken esere William Shakespeare'vari unsurlar eklemişti...
5
Donald Trump'ın Gözde Filmleri:
West Side Story (1961)
Trump iki New York'lu gençlik çetesinin cinayete varan çekişmesini, rekabetini konu alan bu filmi seyrettikten sonra üzerinde sustalı bıçaklar taşımaya başladı...Ailesi bu durum karşısında dehşete kapılarak onu Amerikan ordusuna yazdırdı...Ailesi 1961'de onun tam bir serseri olacağından çok endişelenmişti...
Sunset Boulevard (1950)
Gone with the Wind (1939)
"4.000.000 Afrika asıllı köle iç savaş öncesinde bABD'nde çok mutluydu, halinden çok memnundu...Sofralarında kuş sütü bile vardı...Efendilerine tapıyorlardı," mesajını yayan ırkçı ve faşist film...
6
The Producers 1967
Hitler’le, Nazilerle alay eden onları fena halde taşlayan yüksek zekalı bir parodi…Tarihte en düşük bütçeyle çevrilip yapımcılarına kamyon kamyon para kazandıran “American Graffiti” (1973), “Deep Thorat” (1972), The Blair Witch Project (1999) gibi filmlerden biri…
Mel Brooks “Silent Movie”, "The Twelve Chairs", “Blazing Saddless”, “High Anxiety” gibi başyapıtlara da imza atmıştı…Zero Mostel ve Gene Wilder ilk “Yapımcılar”da harika oyunculuklar sergiliyor…Mel Brooks’un senaryosuysa Oscar kazandı bu filmle…Mel Brooks ilk “Yapımcılar”la ilgili konuşurken “Ben bir Yahudiyim ve Hitler’i alaya alarak bir servet kazandım” demişti…İlk “Yapımcılar”a (1967) en büyük desteği oyuncu Peter Sellers verdi ve Sellers çok beğendiği bu filmin çok sayıda sinemada gösterilmesi için paralı ilanlar verdi…
7
Korku, gerilim türü filmleriyle fanatik hayranlar kazanan Alfred Hithcock'un filmlerine atıflar yapan,ona saygı duruşu niteliğindeki bir parodi: High Anxiety (1977)
Bu parodi Hithcock'un şu filmlerine göndermelerde bulunur:
Dial M for Murder (1954), Family Plot (1976), Frenzy (1972), North by Northwest (1959), Notorious (1946), Psycho (1960), Rebecca (1940), Shadow of a Doubt (1943), Spellbound (1945), Suspicion (1941), The Birds (1963), The Lodger: A Story of the London Fog (1927), The Man Who Knew Too Much (1934), The Man Who Knew Too Much (1956), The Ring (1927), The 39 Steps (1935), Torn Curtain (1966), Under Capricorn (1949), Vertigo (1958), and The Wrong Man (1956).
8
Mujeres Al Borde De Un Ataque De Nervios – Sinir Krizinin Eşiğindeki Kadınlar
Cinsellik, tutku, saplantı, bir insana bağımlılık, kadın erkek ilişkileri konusunda derin analizler yapan taşlama, fars, vodvil türlerinde bir başyapıt…
The Party (1968) The Mouse That Roared (1959) Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb (1964) Victor/Victoria (1982) tadında
9
Beyazperdedeki en iyi Stephen King uyarlamaları
The Shining-1980
The Mist-2007
Carrrie-1976
The Shawshank Redemption-1994
The Green Mile-1999
Pet Sematary-1989
The Monkey -2025
Firestarter -1984
